En wat ging je nou precies doen...?

En wat ga je daar dan precies doen? In Jeruzalem? Een licht aarzelende blik van mijn gesprekspartner. En een zucht van mij. Soms antwoord ik alleen maar 'onderzoek', en maak me er van af. Gekke reactie van mij, ik ben oprecht enthousiast over die Jeremia en het boek dat zijn naam draagt. En zeker ook over Jeruzalem en mijn plannen daar. Maar het is een lang verhaal, en ik ben er veel mee bezig geweest de afgelopen tijd. Hier daarom alsnog, lieve en belangstellende mensen tegen wie ik de helft maar heb verteld, of onverstaanbaar gemompeld, of in raadselen gesproken:

Dit is wat ik ga doen in Jeruzalem!

In het kort: ik ga bekijken hoe Jeremia 32 door de eeuwen heen is geinterpreteerd, en hoe Israelische joden en Palestijnse christenen dat vandaag doen.


En nu de meer uitgebreide versie: pak een bijbel (of ga naar http://www.bijbelgenootschap.nl/) en lees Jeremia 32- even een kluif. Zo. Je hebt zojuist een raar verhaal gelezen over een profeet die een stuk land koopt van zijn neef. En dat in oorlogstijd. De profeet in kwestie zit gevangen in Jeruzalem, en de stad is omsingeld door de legers van de Babyloniers. Die landkoop loopt uit op een reflectie op land, volk en God en wat die met elkaar te maken hebben. Dat was blijkbaar nogal een belangrijk onderwerp. Inderdaad: een deel van het joodse volk was weggevoerd naar Babel, sommigen van hen keerden terug naar Juda en ontmoetten daar het andere deel van het volk, dat nooit weg was geweest. Waar was God in die geschiedenis? Bij de achterblijvers of de terugkeerders?

Het boek Jeremia is in verschillende talen overgeleverd. In de eerste plaats in het Hebreeuws, de taal waarin het grootste deel van het Oude Testament is geschreven. Toen Grieks voor veel joden de meest gebruikte taal werd en Hebreeuws niet meer voor iedereen te volgen was, kwam er een Griekse vertaling: de Septuagint. Om vergelijkbare redenen kwamen er ook vertalingen in het Aramees en Syrisch. Vertalen is verraden- je kunt nooit de ene taal met alles wat woorden en klanken oproepen omzetten in de andere. Bovendien namen vertalers soms de vrijheid teksten begrijpelijker te maken voor hun lezerspubliek. En ook om ze relevant te maken: ze lazen zo'n tekst vanuit hun eigen situatie, en dat lees je in de vertaling. Dat is waar mijn hart sneller van gaat kloppen: als ervaringen van mensen in ogenschijnlijk duffe ouwe teksten zichtbaar worden. Dat maakt traditie- een woord met een belegen klank- dynamisch. Geen massief blok, maar een doorgaande discussie, waaraan steeds nieuwe deelnemers hun ervaringen toevoegen. In het geval van lezers vandaag wordt het wat mij betreft spannend als zij er in slagen zich een verhaal eigen te maken.

Nu is land nog steeds een heikele kwestie in Jeruzalem (en Israel en Palestina). Dat maakt deze tekst niet de makkelijkste om te interpreteren. En toch, zowel voor de Palestijnse christenen als Israelische joden met wie ik wil gaan lezen, maakt die tekst deel uit van hun traditie. Ik ben benieuwd wat zij met die tekst doen- in het onderzoek voor mijn scriptie heb ik daar al mee kennisgemaakt. Nu wil ik bovendien weten welke rol Jeremia 32 - opgevat als een dynamische tekst, een discussie op zich - speelt in een gesprek tussen die Israelisch joodse en Palestijns christelijke groepen.

Zo. Dus.